A-Y o dermau meddygol

A | B | C | Ch | D | Dd | E | F | Ff | G | H | I | J | L | Ll | M | N | O | P | Ph | R | Rh | S | T | Th | U | W | Y 

A

Abdomen

Y rhan o’r corff o dan yr asennau ac uwchlaw’r cluniau.

Abladiad amledd radio

Triniaeth ar gyfer canser y coluddion sydd wedi lledu i’r afu/iau. Mae’n defnyddio tonfeddi radio i drin celloedd canser ar dymheredd uchel.

Abladiad microdon

Triniaeth ar gyfer canser y coluddion sydd wedi lledu i’r afu/iau. Mae’n defnyddio gwres o egni microdon i ladd celloedd canser.

<< Yn ôl i’r brig

B

Biopsi

Sampl o feinwe a gymerir i wirio ar gyfer canser.

Brachytherapi

Radiotherapi mewnol sy’n defnyddio ffynhonnell ymbelydredd yn y corff am gyfnod byr o amser.

<< Yn ôl i’r brig

C

Capecitabin

Math o gyffur cemotherapi, a elwir hefyd yn Xeloda.

Cemotherapi

Triniaeth sy’n defnyddio cyffuriau i ladd celloedd canser.

Colon

Y darn hiraf o’r coluddyn mawr, sy’n gorffen ychydig uwchben y rectwm.

Colonoscopi

Prawf sy’n defnyddio tiwb cul hir gyda chamera ar y pen i chwilio’r  tu fewn i’r colon a’r rectwm.

Colostomi

Tynnir darn o’r coluddyn mawr allan i agoriad ar eich abdomen, er mwyn i’ch baw fynd i mewn i fag.

Coluddyn mawr

Rhan o’r system dreulio sy’n cynnwys y colon a’r rectwm.

Cyfnod

Ffordd o ddisgrifio maint canser, ymhle y mae a pha mor bell y mae wedi lledu.

Cymorthyn

Triniaeth a ddefnyddir gyda neu wedi’r brif driniaeth i wella’r gobaith o reoli’r canser.

<< Yn ôl i’r brig

E

Endoscopi

Prawf sy’n defnyddio tiwb cul bychan gyda chamera i edrych y tu fewn i’r corff.

<< Yn ôl i’r brig

F

FAP

Polyposis Tyfiannol Teuluaidd (FAP). Syndrom etifeddol prin canser y coluddion sy’n cynyddu’n fawr y risg o gael canser y coluddion. Mae’n creu nifer fawr o dyfiannau (polyps) yn leinin y coluddyn.

FOLFIRI

Yr enw a roddir i gyfuniad o’r cyffuriau cemotherapi canlynol:

• asid ffolinig
• ffliworowracil (5FU)
• irinotecan

FOLFOX

Yr enw a roddir i gyfuniad o’r cyffuriau cemotherapi canlynol:

• asid ffolinig
• ffliworowracil (5FU)
• oxaliplatin

<< Yn ôl i’r brig

Ff

Ffliworowracil

Math o gyffur cemotherapi, a elwir hefyd yn 5FU.

G

Genynnau

Casgliad o gyfarwyddiadau sy’n rheoli sut mae’r celloedd yn eich corff yn tyfu a gweithio. Etifeddir genynnau oddi wrth eich rhieni. Maen nhw’n rheoli pethau fel lliw llygaid.

Gradd

Ffordd o ddisgrifio pa mor gyflym allai canser dyfu a lledu. Gall canser gradd isel dyfu’n arafach ac mae’n llai tebygol o ledu na chanser gradd uchel.

<< Yn ôl i’r brig

I

Ileostomi

Tynnir darn o’r coluddyn bychan allan i agoriad ar eich abdomen, er mwyn i’ch baw fynd i mewn i fag.

Irinotecan

Math o gyffur cemotherapi, a elwir hefyd yn Campto.

<< Yn ôl i’r brig

M

MAP

Polyposis MUTYH gysylltiol (MAP). Syndrom etifeddol prin canser y coluddion sy’n cynyddu’n fawr y risg o gael canser y coluddion. Mae’n creu nifer fawr o dyfiannau (polyps) yn leinin y coluddyn ac yn cynyddu’r risg o gael canser y coluddion.

MDT

Tîm amlddisgyblaethol. Y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol sy’n gofalu amdanoch sy’n cyfarfod yn rheolaidd fel tîm.

MRI

Delweddu cyseinedd magnetig. Sgan sy’n defnyddio magnetau i dynnu lluniau o’r corff.

<< Yn ôl i’r brig

N

Neo-gymorthyn

Triniaeth a ddefnyddir cyn y brif driniaeth i wella’r gobaith o reoli’r canser.

Nodau lymff

Chwarennau bach sy’n rhan o’r system lymffatig, sy’n amddiffyn y corff rhag haint. Maent yn lle cyffredin y mae canser y colon neu’r rectwm yn lledu iddynt.

<< Yn ôl i’r brig

O

Oxaliplatin

Math o gyffur cemotherapi, a elwir hefyd yn Eloxatin.

<< Yn ôl i’r brig

P

Patholegydd

Meddyg sy’n edrych ar gelloedd o dan ficrosgop i weld pa mor normal neu annormal maen nhw’n edrych.

Pelfis

Y rhan o’r corff rhwng y cluniau.

Polyp

Tyfiant heb fod yn ganser. Gall polyps dyfu yn leinin organau’r corff, gan gynnwys y coluddyn. Gall rhai polyps ddatblygu’n ganser gydag amser.

Prawf biofarcio

Prawf sy’n chwilio am newidiadau (a elwir yn fwtaniadau) mewn grŵp o enynnau i weld pa driniaethau allai weithio a pha rai sy’n annhebyg o weithio.

<< Yn ôl i’r brig

R

Radiotherapi

Triniaeth sy’n defnyddio ymbelydredd egni uchel i ladd celloedd canser.

Radiotherapi mewnol dethol (SIRT)

Triniaeth ar gyfer canser y coluddion sydd wedi lledu i’r afu/iau. Mae’n golygu chwistrellu miliynau o leiniau ymbelydrol mân i mewn i’r afu/iau.

Radiotherapi stereotactig

Triniaeth ar gyfer canser y coluddion sydd wedi lledu i’r afu/iau. Mae’n defnyddio peiriant, o’r enw Cyberknife, i dargedu dognau uchel o radiotherapi i’r tyfiant, tra’n cyfyngu’r dogn i’r meinwe iach amgylchynol.

RAS

Grŵp o enynnau y gallai meddyg edrych arnynt fel rhan o brawf biofarcio. Os oes gan y canser genyn RAS normal, mae’n cael ei alw’n ‘fath gwyllt RAS’. Os yw’n annormal, mae’n cael ei alw’n ‘genyn RAS wedi mwtanu’.

Rectwm

Rhan o’r coluddyn mawr sy’n eistedd rhwng y colon a’r anws. Caiff eich baw ei storio ynddo.

<< Yn ôl i’r brig

S

Sgan CT

Sgan tomograffi cyfrifiadurol. Sgan sy’n defnyddio pelydrau-X i dynnu cyfres o luniau o’r corff.

Sgan PET

Tomograffi allyriad safle. Sgan sy’n defnyddio dogn isel o ymbelydredd i dynnu lluniau o’r corff cyfan.

Sgan uwchsain

Sgan sy’n defnyddio tonnau sain i adeiladu llun o’r corff.

Sigmoidoscopi

Math o endoscopi (prawf sy’n defnyddio tiwb cul hir gyda chamera ar y pen i chwilio’r tu fewn i’r rectwm a’r colon sigmoid.

Stoma

Agoriad i’r abdomen, lle y tynnir darn o’r coluddyn allan er mwyn i’ch baw fynd i mewn i fag.

Syndrom Lynch

Cyflwr genetaidd sy’n gallu cynyddu’r risg o gael canser y coluddion i fyny at 80% a gall gynyddu’r risg o gael rhai mathau eraill o ganser gan gynnwys y groth a’r ofari.

<< Yn ôl i’r brig

Th

Therapïau biolegol

Cyffuriau sy’n newid y ffordd y mae celloedd canser yn gweithio i’w hatal rhag tyfu. Enw arall arnynt yw therapïau wedi’u targedu.

<< Yn ôl i’r brig

 

A | B | C | Ch | D | Dd | E | F | Ff | G | H | I | J | L | Ll | M | N | O | P | Ph | R | Rh | S | T | Th | U | W | Y